Baktım ki "-de " durum eki ile " de " bağlacının "-ki " ilgi zamiri ile " ki " bağlacının yazımlarında sürekli hatalar yapılıyor; bildiğim kadarıyla bilgi vereyim dedim. Ukalalık, bilgiçlik saymayın. Ben de öyle hatalar yapıyorum ki; dönüp baktığımda " Bunu ben mi yazmışım?" diye, şaşıyorum.

 Nasrettin Hoca; kuşağında kocaman bir pala ile çarşıda dolaşırken; dönemin güvenlik görevlileri çeviriyor.

 " Hocam; bu kocaman palayla dolaşmanın yasak olduğunu bilmiyor musun?" diyorlar. "Haa! O mu?" diyor hoca." Ben onunla yazı yazarken yaptığım yanlışları kazıyıp düzeltiyorum" -Çini mürekkebiyle yazılan yazılarda; yanlışlar sivri uçlu bir nesneyle kazıyarak düzeltilir.- " Hocam; bu koskoca palayla yazı mı düzeltilir?" diyor görevliler. Hoca;" bazen öyle hatalar oluyor ki bu bile yetersiz kalıyor." diyor.

 "De" bağlacı "-de" durum ( hal ) eki , "ki" bağlacı "- ki " ilgi zamirinin yazımı, görevi: "-de " durum ( hal eki ): Ad ya da ad soylu, ad görevli sözcükllerin sonlarına eklenerek "bulunma" "bulundurma" anlamlı dolaylı tümleç görevi üstlenmelerini sağlar. " Bu köyde salgın hastalık var." Bu evde beş kişi yaşıyor." Ektir, sözcüklere bitişik yazılır. Büyük ses uyumu kuralına göre "-da"; sert ünsüz benzeşmesine göre "- te " "-ta " şekline girer. Cümlede bilgi amaçlı sözcüklerden bağımsız yazıldığında önüne "tire" (kısa çizgi) "-" konur. " -de " "-da "

 "-te " "- ta " gibi.

 " De " bir bağlaçtır. İki özneyi, nesneyi, tümleci, yargıyı birbirine bağlamakta kullanılır.Ek değil sözcüktür. " Sen de gel; arkadaşın da gelsin." iki özneyi, " Evi de arabayı da sattık." iki nesneyi;

 " Evde de okulda da yaramazlık yapıyor." iki dolaylı tümleci

 " Gördü de görmezden geldi." iki yargıyı; Sahbah da akşam da ilaçlarını içmelisin. iki zarf tümlecini bağlamada kullanılmış. Cümlede bağımsız olarak kullanıldığında önüne kısa çizgi "-" konmaz. Büyük ünlü uyumu kuralına göre "da" olur. Sert ünsüz benzeşmesi kuralına göre yazımı değişmez. Konuşmada " te " " ta " şeklinde söylenir. En çok yapılan hata yazımının durum eki "- de " ile karıştırılmasından

 kaynaklanmaktadır. Sanırım anladınız. Anlayan kafasını sallayarak onaylasın! Arap bilginlerinden Affeş adında bir zat varmış. Öğrencilik yıllarında ders çalıştıktan sonra konuyu iyice anlayıp pekiştirmek için, arkadaşlarına, akrabalarına, konuya komşuya anlatır; onların da dinlediklerini, anladıklarını belli etmeleri için kafalarını sallayarak onaylamalarını istermiş. Bu ders anlatma işi o kadar sık tekrarlanmaya başlamış ki yakınları, arkadaşları Affeş'in geldiğini görünce kaçıp saklanmaya başlamışlar. Affeş çevresinde kimse kalmayınca derslerini keçisine anlatmaya başlamış. Başıyla onaylaması için de boynuna bir ip bağlamış.Her konunun sonunda ipi çekerek başını aşağı yukarı sallıyormuş. Bir zaman sonra keçi ipi çekmesine gerek kalmadan kafasını aşağı yukarı salmaya başlamış. Bundan dolayı, her anlatılanı kafasını sallayarak onaylayanlara " Affeşin keçisi gibi niye her şeye kafa sallıyorsun derler. "-ki " ilgi eki ve " ki " bağlacı ; ilgi zamiri ya da ilgi eki olan ki varlıkların, durumların, olayların, yargıların kimle, neyle ilgili; kime neye ait olduklarını belirler. " Bu kitap benim; seninki şurada." Şu karşıki dağda yanar bir ışık" Bağlaç olan ki birbiriyle sebep sonuç ilişkisi bulunan yargıları bağlar. " Öyle sahoş olsam ki; dertlerimi unutsam." "Bimem ki nasıl nasıl anlatsam size derdimi?/ Ekmek parası desem; değil./ Yürek yarası desem deği./ Bir dert ki anlatılır şey değil."

 Orhan Veli Kanık.

 Sözü Affeşten bir fıkra ile bağlayalım:

 Affeş ayakbılarını bir ayakkabı tamircisine verir.Tamirci tembel adamın teki; ayakkabıları yan tarafa bırakır.Ne zaman Affeş'in geldiğini görse, ayakkabıları su dolu leğene koyar; yumuşadıkları zaman tamire başlayacakmış süsü verir. Bir gün Affeş ayakkabıları gene leğende görünce; " Ustam yanlış anladın galiba, ben ayakkabıları sana tamir etmen için bıraktım; yüzme öğretmen için değil der.

 Musmutlu günler dileklerimle.

 dramaturg