İnsan ömrü kum saati gibi , doğumla birlikte başlıyor akmaya. Saatin kum miktarını bilmiyoruz ama akış hızını görebiliyor , gözünü kesretten çevirebilenler. İnsanın çaresizliği ve acziyeti hiç bir şekilde müdahale edemiyor bu akışa. Sonra nefis giriyor araya görünmez oluyor saat. Ölü , mezarlık , hastalık , musibet çıkınca karşımıza saat görünür gibi oluyor ama yine çabucak kayboluyor gözden , tâ ki son kum tanesi düşünceye kadar. 

   Yeni doğan insanı , kırtasiyeciden alınan çok ortalı bir defter gibi hayal ederim. Sayfalar temiz , kapak düzgün ; hep beyaz , düz ve temiz sayfalar... Kum saati çalışmaya başlayınca sayfalar da açılmaya başlar , ilk sayfalar ya da defterin ilk ortası genelde hep temiz ve güzel kullanılır. Kum aktıkça defterin de çehresi değişmeye başlar. Defterin sayfaları da ha bire çevrilir kum saatinin akışı gibi. Onları durdurmaya hiç kimse niyetlenmez , zaten kimsenin de buna gücü yetmez.

   Defterin doldurulmasına gelince ; işte orda durum biraz karışık gibidir bence. Herkes kendi defterini dilediğince doldurur. Ders aynı , konu aynıdır lâkin herkesin defteri sahibine göre doldurulur. Öyle ki yüzlük defter de vardır , sıfırlık defter de. Bazılarını elinizden bırakmak , yanınızdan ayırmak istemezsiniz , bazısına da el sürmekten , hatta bakmaktan imtinâ edersiniz. Ömür defterimizi ara sıra okumaktan aldığımız zevk de kayda değerdir. Bazen geçmişin hoşa gitmeyen sayfalarını yırtıp atmak , görmemek isteriz ama o sayfaları çıkarmak da her zaman mümkün olmaz. 

   Defterin son ortasını veya sayfasını çevirmeden pişmanlıklarımızı , keşkelerimizi , acabalarımızı çoğalırız ama bunlara karşılık bulmak için kum saati artık yeterli kuma sahip değildir. 

   Defter kapanır , kum biter. İnanırız ki o defterin sayfalarından sınav o zaman başlar. Ne ile doldurduysak defteri , bütün sorular da cevaplar da onlardandır. Önden gidenlerin defterleri bazen örnek olur bize , bazılarını da unutuveririz hemen. İyi defterler saklanır gönüllerde , hiç kapanmaz bazıları. 

   Defterimizin güzelliklerle dolu olmasını , sınav sonucumuza " GEÇTİ " yazmasını Mahkeme-i Kübrâ'nın hakiminden niyâz ederiz.