Çezdal:
28 Temmuz 2022, 17.45 A- A+
Çezdal:
Ege yöresi kadınlarının nişanlarda, düğünlerde, bayramlarda , kadın günlerinde, şenliklerde kısacası buldukları her fırsatta davul zurna eşliğinde oynadıkları bir halk oyunu... Oyunun adının neden "çezdal" olduğu, kim ya da kimler tarafından ortaya çıkarıldığı merak konusu. Oyunun öyküsü aslında Hatça' yla, Mustuvali'nin öyküsüsdür. Hatça, güzel mi güzel adına türküler yakılan, bir görenin dönüp bir daha baktığı; "denizin dibinde Hatça'm demirden evler, ak gerdan üstünde aman noktadır benler. Dalga, dalga; dalga, dalga; dalgalanıyor. Hatça'yı görenler aman sevdalanıyor. dediği bir Hatça
Mustuvali'ye gelince; halim selim, kimsenin malında mülkünde gözü olmayan, kendi halinde, bir genç adam. Hatça'nın kocası... Mustuvali'nin tarlası tapanı bağı bahçesi yok... İki göz bir evi bir de Hatça'sı var. Allah herkese her nimeti eşit vermemiş. Kimine, mal mülk vermiş, güzellik, yakışıklılık vermemiş; kimine yakışıklılık güzellik vermiş mal mülk vermemiş.
Ortak iş yapan iki kişi kazançlarını üleştirme si için bir hakem tutmuşlar. Adam sormuş " Allah taksimi mi istersiniz; kul taksimi mi?" ikisi birden "Allah taksimi." demişler. Hakem: "Ahmet sana kazancınızdan yüz lira..." "Hasan sana yirmi lira" Hasan itiraz etmiş. "Bu nasıl adalet: Ona yüz, bana yirmi lira?" " Ben size sordum." demiş hakem. "Allah taksimi istediniz." "Allah insanlara hiçbir şeyi eşit olarak vermemiştir."
Mustuvali sığırtmaçtır... Köyün çifte koşulmayan dana, düve, inek, buzağı... gibi büyükbaş hayvanlarını otlatır. Her sabah erkenden kalkar, köyün en başındaki evden, başlayarak tek tek hayvanları toplar, en son hanenin hayvanını da sürüye kattıktan sonra sürer meraya götürür. Akşam hava kararırken döner, bu kez köyün alt başındaki son evin hayvanını bırakarak başlar, ilk evin hayvanını en son bırakarak evine döner. Yaptığı iş çok meşakkatli bir iştir. Yaz kış, tatil bayram demeden her gün hayvanları meraya götürmek gerekir.
Mustuvali bir akşam yorgun argın döndüğünde Hatça'yı üzgün görür. "Hatçam neyin var gıı? De hele..." Hatça " "Bugün köyde düğün vardı. Ben de gittim... Düğüne gelen ne kadar kadın varsa birbirlerini oyuna kaldırıp oynadılar. Bütün gün beni kimse oyuna kaldırmadı. Ona canım sıkıldı." "Üzüldüğün şeye bak." demiş Mustuvali... "Ben yarın sabahtan davulcuyla zurnacıyı köy meydanına getiririm; onlar çalar sen oynarsın."
Dediğini de yapmış... Ertesi sabah köy meydanında davulcuyla zurnacı çalmaya, Hatça da oynamaya başlamış. Amma ne oyunlar!.. Göbek atmalar, gerdan kırmalar, kalça hoplatmalar... Neler neler!.. Sabahın alaca karanlığında başlamış. Kuşluk vakti olmuş, Hatça oynar...Öğle olmuş; davulcu zurnacı çalar Hatça oynar.. İkindi olmuş; Hatça oynar...
Akşam olmuş Mustuvali sığırı getirmiş; herkesin hayvanını teslim etmiş. Davulcu zurnacı çalmaktan bitkin halde; hatça oynamakta... Mustuvali "Hatça'm anahtarı ver de eve gireyim." demiş. Hatça hiç oyununa ara vermeden... "Takada Mustuvaliii, takada..." Git de al Mustuvaliii, git de alll..." Mustuvali gitmiş takaya bakmış gelmiş. "Hatça'm anahtar takada yok." demiş. Hatça o zaman, anahtarı uçkurunun ucuna bağladığını hatırlamış... "Ahacık Mustuvali, ahacık. Uçkurumda Mustuvali... Gel de al Mustuvaliii.. Çez de al Mustuvali, çez de alll... Çez de al Mustuvaliii ... cezdal Mustuvaliiii cezdal, çezdal, çezdal bre Mustuvaliiii .... çezdal, çezdal... Böylece oyunun adı "çezdal" olmuş.
TC Ali Çakır
AliÇ.
YORUMLAR