Geçen gün, hayatım boyunca izlediğim en iyi dram filmi olmaya aday, güzel bir yapıta denk geldim. Belki izleyenleriniz vardır. ‘’ 12 Yıllık esaret’’ adlı filmden bahsediyorum. Filmin son dakikasına dek hem gerildim, hem üzüldüm, hem de hayrete düştüğüm noktalar gözlemledim. Hatta ilk defa bir filmi izlerken ağladım.

18. yüzyıldaki kölelik kavramı, oldukça çarpıcı bir anlatımla izleyiciye sunulmuştu. Özgür ve hür bir (siyahi) adamken kaçırılıp, köle edilen ve tam 12 yıl boyunca insanlık dışı muamelelere uğratılan bir yaşanmışlık öyküsü. İzlemeyenlere kesinlikle tavsiye ederim.

Bu filmi izledikten sonra, aklıma hemen Abraham Lincoln geldi. Eminim sizin de aradaki bağlantı aklınıza gelmiştir. Dönemin 16. Başkanı olan A.Lincoln köleliğe, toplumun sınıfsal ayrımlara girmesine, bazı insanların doğuştan insan haklarından yoksun kalmasına karşı çıkan ve sonunda köleliği kaldıran bir başkandı. Şöyle bir durum olmuştu. O yıllarda ilk kez özgürlüklerine kavuşan kölelerden çoğu, bir süre sonra eski sahiplerine geri dönmüşlerdi. İlk duyduğumda nedenini çok merak etmiştim. Hayatı tabiri caizse mal gibi atılıp, satılan hiçbir hakka sahip olmayan bir insan, nasıl olur da tam anlamıyla bütün özgürlüklerini kazandığında bu hakkından feragat etmek ister? Aklıma tek bir cevap geliyordu, seçim yapmaya, karar vermeye ve vermiş olduğu kararların arkasında durmaya cesaretleri yoktu. Buna hiç alışık değillerdi.

Peki şimdi sizlere şöyle bir soru. Köle değiliz ama onların bu durumundan farkımız var mı?

Bir çoğumuz özgür olamamaktan şikayetçi. Yanlış anlaşılmasın, çoğu zaman ben buna en büyük örneğim. Hepimiz özgür olmak isterken bakalım kaçımız istediğimiz şeyin, aslında ne olduğunu biliyor.

Bunca insan her hangi bir konuda ya da durumda özgür olmak istediğini dile getirir. Ancak bir türlü özgür olabilmesi için gereken şeyi yapmaz. Çünkü özgür olabilmek için seçim yapmamız gerekir. Özgürsek kendimizden başkasını suçlayabileceğimiz bir durum olamaz. Çünkü seçimler bize ait olacaktır.

Örneğin işinden ve patronundan devamlı şikayet eden insanlar neden istifa edip kendilerine yeni bir yol çizemezler? Çünkü burada seçimi kendileri vereceklerdir. Buna hazırlıklı değillerdir. En önemlisi de seçimlerinin sonuçlarını göze alamazlar.

Çok basit bir örneğe gidelim. Arkadaşlarınızla toplandığınız ancak nereye gideceğinize karar vermediniz. Seçimi herkes birbirine bırakır. Bu basit konu bile seçim yapmanın zorluğundan ve sonuçların ne olacağını bilmediğimizdendir.

Aslında anlatmak istediğim seçim yapmayı sevmediğimizdir. Çünkü seçim yapmak bizi sorumlu kılar.

Bir araştırmada okumuştum. Konu şans oyunlarından ikramiye kazanan kişilerle ilgiliydi. Çoğu sonradan gelen kısmi özgürlük kaynağını yerle bir edip, önceki yaşamından çok daha kötü hallerdeymiş. Hatta içlerinden yanılmıyorsam sadece muhasebeci olan bir kişi kazandığı parayı akıllıca değerlendirebilmiş. Nedenini tahmin etmek hiç zor değil. Böyle bir güce alışık olmayan, belki cebindeki 100 lirayı bile nasıl değerlendireceğini bilmeyen biri, milyonları değerlendiremezse şaşırtıcı olmaz. Tabi bu durumda o kimleri suçluyordur ya da suçlayabiliyor mudur o da bilinmez.

Ne tür özgürlükten söz edersek edelim, seçimlerimizin muhatabı biziz. Tembel bir öğrenciysek ve kendimizi geliştirmekten uzak, mevcut becerilerimizin üzerine gitmeyen bir yol izlersek, geleceğimizin çok parlak olmayacağını bilmemiz gerekir. Sır saklayamayan birisiysek kimsenin bize güvenmeyeceğini, dostların her geçen gün azalacağını tahmin edebilmeyiz. Evlilik müessesini küçümseyen biriysek, yaşlandığında çocuksuz, ailesi olmayan kimsesiz bireyler olabileceğimiz hiçte uzak bir ihtimal olmasa gerek.(örnekler çoğaltılabilir.) Bu ve bunun gibi seçimleri yaptığımızda da sonuçları neyse katlanıp, suçu başkasına yüklememeliyiz.

Bence sonuçlarını göze almadıkça özgürlükten bahsetmemeliyiz diyorum. Başka da bir şey demiyorum.